Lễ hội Bà Chúa Xứ là một trong những lễ hội lớn nhất và quan trọng nhất ở miền Tây Nam Bộ, diễn ra tại núi Sam, Châu Đốc, An Giang. Không chỉ có ý nghĩa tâm linh sâu sắc, lễ hội Bà Chúa Xứ còn thể hiện bản sắc văn hóa độc đáo của vùng sông nước Nam Bộ, với nhiều nghi thức truyền thống, hoạt động vui chơi giải trí và không khí nhộn nhịp kéo dài nhiều ngày. Hãy cùng Du lịch Việt tìm hiểu về lễ hội này qua bài viết bên dưới.
Nguồn gốc và ý nghĩa của lễ hội Bà Chúa Xứ
Lễ hội Bà Chúa Xứ có nguồn gốc từ tín ngưỡng thờ nữ thần Bà Chúa Xứ, một vị thần được người dân địa phương tin tưởng sẽ ban phước lành, bảo vệ cuộc sống, giúp đỡ họ vượt qua khó khăn.
Truyền thuyết về Bà Chúa Xứ
Theo dân gian, bức tượng Bà Chúa Xứ được phát hiện trên đỉnh núi Sam từ rất lâu. Người dân trong vùng nhiều lần tìm cách mang tượng xuống núi nhưng không thể di chuyển được. Cho đến khi một nhóm phụ nữ đến cầu nguyện và thử khiêng tượng thì bức tượng trở nên nhẹ hơn, có thể đưa xuống chân núi. Sau đó, người dân lập miếu thờ Bà để tỏ lòng tôn kính.
Người dân tin rằng Bà Chúa Xứ có quyền năng linh thiêng, giúp bảo vệ vùng đất này khỏi thiên tai, bệnh tật và mang lại may mắn, bình an cho người dân. Vì vậy, mỗi năm, người dân tổ chức lễ hội long trọng để tri ân công đức của Bà và cầu mong một năm mới thuận lợi.
Ý nghĩa tâm linh của lễ hội
Lễ hội Bà Chúa Xứ không chỉ là một sự kiện văn hóa truyền thống mà còn là dịp để người dân thể hiện lòng thành kính, cầu mong sức khỏe, tài lộc và bình an. Bên cạnh đó, lễ hội cũng góp phần giữ gìn những giá trị văn hóa truyền thống, tạo cơ hội để cộng đồng giao lưu, gắn kết với nhau.
Thời gian và địa điểm tổ chức lễ hội
Lễ hội Bà Chúa Xứ diễn ra hàng năm từ đêm 23 đến 27 tháng 4 âm lịch tại Miếu Bà Chúa Xứ, chân núi Sam, Châu Đốc, An Giang.
Núi Sam là một địa danh nổi tiếng với nhiều di tích lịch sử, đền chùa linh thiêng. Trong những ngày lễ hội, khu vực này thu hút hàng triệu du khách từ khắp nơi về hành hương, tham gia các nghi lễ và các hoạt động văn hóa đặc sắc.
Năm 2001, lễ hội Bà Chúa Xứ được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia, khẳng định giá trị to lớn của lễ hội đối với đời sống tâm linh và văn hóa của người dân Nam Bộ.
Các nghi lễ quan trọng trong lễ hội Bà Chúa Xứ
Lễ hội Bà Chúa Xứ được tổ chức với nhiều nghi thức trang trọng, tuân theo những nghi lễ truyền thống từ xa xưa.
Lễ tắm Bà (23/4 âm lịch, lúc nửa đêm)
Lễ tắm Bà là nghi thức quan trọng mở đầu lễ hội. Các vị cao niên trong làng sẽ dùng nước thơm pha với hoa để tắm rửa tượng Bà, sau đó thay áo mới cho Bà. Đây là nghi thức mang ý nghĩa thanh tẩy, thể hiện lòng kính trọng và cầu mong Bà ban phước lành cho dân chúng.
Lễ thỉnh sắc (24/4 âm lịch)
Đây là nghi thức rước sắc thần của Bà từ lăng Thoại Ngọc Hầu về Miếu Bà. Lễ rước sắc được thực hiện long trọng với sự tham gia của đông đảo người dân, có đội múa lân, đoàn nhạc lễ và các nghi thức cúng bái.
Lễ túc yết (25/4 âm lịch)
Lễ túc yết diễn ra vào sáng sớm, bao gồm việc dâng lễ vật lên Bà, đọc văn tế và cầu mong Bà phù hộ cho cuộc sống bình an, mùa màng bội thu.
Lễ chánh tế (26/4 âm lịch, lúc nửa đêm)
Đây là nghi lễ quan trọng nhất trong toàn bộ lễ hội. Đoàn người sẽ dâng hương, đọc văn khấn và cầu nguyện trước tượng Bà trong không khí trang nghiêm.
Lễ hồi sắc (27/4 âm lịch)
Lễ hồi sắc là nghi thức đưa sắc thần của Bà trở lại lăng Thoại Ngọc Hầu, đánh dấu sự kết thúc của lễ hội.
Các hoạt động văn hóa, vui chơi trong lễ hội
Bên cạnh các nghi lễ trang trọng, lễ hội Bà Chúa Xứ còn có nhiều hoạt động vui chơi, giải trí mang đậm nét văn hóa dân gian Nam Bộ.
Hát bội và múa lân
Trong suốt những ngày diễn ra lễ hội, khu vực miếu Bà luôn nhộn nhịp với các buổi biểu diễn hát bội (hát tuồng cổ) kể lại những câu chuyện dân gian về công đức của Bà Chúa Xứ. Các đội múa lân cũng biểu diễn để chúc phúc và tạo không khí vui tươi.
Hội chợ và ẩm thực miền Tây
Du khách đến lễ hội còn có cơ hội thưởng thức nhiều món ăn đặc sản miền Tây như bún cá Châu Đốc, gỏi sầu đâu, khô cá lóc, mắm Châu Đốc và nhiều loại bánh dân gian. Các gian hàng thủ công mỹ nghệ, đồ lưu niệm cũng được bày bán, thu hút đông đảo khách tham quan.
Hành hương và tham quan núi Sam
Ngoài miếu Bà Chúa Xứ, du khách có thể tham quan các điểm đến tâm linh nổi tiếng khác ở núi Sam, như Lăng Thoại Ngọc Hầu, Chùa Tây An, Chùa Hang – những địa danh linh thiêng gắn liền với lịch sử và văn hóa của vùng đất Châu Đốc.
Lễ hội Bà Chúa Xứ không chỉ là một sự kiện văn hóa tâm linh quan trọng mà còn là niềm tự hào của người dân An Giang. Hàng năm, lễ hội thu hút hàng triệu du khách đến hành hương, cầu nguyện và tham gia các hoạt động vui chơi đặc sắc. Với những giá trị văn hóa lâu đời và sự linh thiêng trong tín ngưỡng dân gian, lễ hội này đã trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống tinh thần của người dân Nam Bộ.
Nếu có dịp đến An Giang vào tháng 4 âm lịch, du khách hãy dành thời gian tham gia lễ hội Bà Chúa Xứ để cảm nhận không khí linh thiêng và trải nghiệm nét đẹp văn hóa đặc trưng của miền Tây Nam Bộ!
Đọc thêm bài viết cùng chuyên mục: Lễ hội Lồng Tồng của người Tày
